_edited.png)
In gesprek met Jana en Astrid Arns
Over moeders en dochters, de gelijkenissen en de verschilllen, de tragiek en de humor
en hun nieuwe duo-bundel 'In welke vrouw leef ik?'
Ik heb wat gebladerd door jullie vorige bundels en kwam veel moeders en dochters tegen, in allerlei gedaanten. Als jullie al minstens één raakpunt hebben is het wel jullie voorliefde voor het thema ‘gezin’.
fragment uit
Ze hebben het over kraaienpootjes
en wij vliegen steeds verder weg.
Soms sturen wij een kaartje,
durven twijfelen aan het adres.
Jana Arns
Hoe groot of klein is de afstand tussen moeder en dochter? En hoe evolueert zoiets? Als jullie kaartjes naar elkaar zenden, zal het wel meevallen veronderstel ik?
Astrid
Er is steeds een heel nauwe band geweest tussen Jana en mij. De dood van haar vader tijdens haar kleutertijd heeft daar zeker een invloed op gehad. Ons contact liep wel stroef tijdens haar pubertijd. Jana zocht in die periode niet alleen naar zichzelf, maar ook naar haar vader die ze zo kort gekend had.
Met de jaren zijn we terug dichter naar elkaar gegroeid. We wonen elk in een andere stad maar bellen of mailen regelmatig. We hebben zo goed als geen geheimen voor elkaar. Hoe ouder we worden hoe meer we elkaar begrijpen.
Jana
Onze band in mijn vroege jeugd was zeer intens. Ik heb dat lang ‘mijn gelukkige jaren’ genoemd. Maar de band die we nu hebben, gaat veel verder dan moeder en dochter. Ik zie mijn moeder vooral als mijn beste vriendin. En dat is zo gegroeid na de geboorte van mijn dochter. Over mijn pubertijd zullen we maar zwijgen. Die is trouwens nog steeds bezig. ;-)
Wat zijn de voornaamste gelijkenissen tussen jullie en wat de verschillen?
Astrid
Gelijkenissen: We voelen beiden de drang om iets creatief te verwezenlijken. Bij Jana gaat dat zelfs verder. terwijl het ene project nog niet afgewerkt is, bedenkt ze reeds een ander. Zij heeft dan ook meerdere talenten.(fotografie, muziek, poëzie) De onderwerpen van onze gedichten liggen vaak in dezelfde lijn. (moederschap, verleden, relaties enz...). We zijn beiden heel kritisch. We hebben beiden slaapproblemen.
Verschillen: Jana's humor is hilarisch! Ik ben te traag in alles, Jana is snel. Soms te snel. Zij heeft steeds actie nodig, ik gruw er vaak van. Onze poëzie verschilt. Onze woordkeuze. Soms kan een gedicht van mij alleen over een sfeer gaan. Jana schrijft veel directer.
een fragment uit Dochter - Astrid Arns
Zij kleurt mij in buiten de lijnen,
strekt zich in me uit als een kat op een wollen deken.
Ik voel hoe de vuist van mijn hart zich ontspant en naar haar reikt.
We zijn wat we geven, wat we achterlaten.
Een warm en gemoedelijk gedicht toch wel waarin de dochter zich nestelt als een kat. Wat geven de moeders en wat laten ze achter. Ik zag eens een docu over een moeder octopus die haar eitjes afzet in een spelonk. Ze bleef er bij en moest de eitjes maanden zuurstof geven door met haar tentakels te wuiven tot de honderden eitjes uit kwamen. Dan stierf ze in hongersnood omdat ze geen tijd meer had om voor zichzelf te zorgen. Blijkbaar is dat heel gewoon bij octopussen. Moeten de moeders een offer brengen voor hun kroost? Wat geven ze en wat laten ze achter? Je laat het open. Wat houden ze over?
Astrid
Toen mijn dochters nog thuis woonden had ik de indruk dat mijn gedichten nog niet rijp waren om uit te geven. Dat ik toen weinig schreef had niet echt te maken met mijn moederschap. Ik had toen gewoon andere dingen te doen maar ik zag dat niet als een offer. Ik gaf maar kreeg minstens evenveel terug. Ik las wel veel, ook in die tijd en dat helpt me nu nog om het kaf van het koren te scheiden.
Een fragment uit ‘vrouw’
Een vrouw praat met gedempte stem,
een strakke glimlach op de lippen.
Haar jurk zo wit dat het bijna blauw lijkt.
Ze kan de trilling van haar vingers niet bedwingen.
Slaat met open hand het kind
en klakt afkeurend met haar tong.
Hier schets je een ander soort moeder. Eén van de hardere aanpak en de losse handen. Helaas komt het ook voor. Je beschrijft in dit gedicht een straatbeeld met veel oog voor eenvoud en detail. De relatie tussen moeder en dochter lijkt hier niet helemaal in balans. Word je vaker getroffen door straatbeelden of figuren die je om je heen ziet?
Astrid: Ik observeer zeer veel. Gebaren, gezichten, sferen. Dat helpt me om ook gebeurtenissen uit het verleden te beschrijven. In het gedicht 'vrouw' heb ik het eigenlijk over mijn overleden moeder.
uit Status: het is ingewikkeld - Jana Arns
Dat ik voorzichtiger moet zijn
nu ik niet meer buiten speel
en dat het huis, ja vooral dat het huis.
Ze heeft soep mee (het potje moet ze terug)
en spijs voor het spaarvarken van mijn kind.
Ook dat mag meer gespekt.
Herkenbaar en uit het leven gegrepen. Wat zouden we zijn zonder bezorgde moeders?
Zouden we ons zorgen maken als ze niet meer bezorgd zijn?
Jana
Goh. Ik heb al gemerkt dat dit gedicht veel mensen aangespreekt, maar het is niet echt een weergave van mijn moeder en ik. Behalve dan de passage over het soeppotje. Dat wil ze inderdaad graag terug en toch blijft het hier altijd slingeren. ;-) Ik ben zelf nooit zo bezorgd geweest dat het me belemmerde. Ik laat mijn eigen dochter ook redelijk vrij.
18+
Ze fiets haar jeugd,
ons gezichtsveld,
uit.
In haar zakken
diepgevroren maaltijd
en een go-pass met 10 levens.
We zwaaien haar uit:
de verantwoordelijkheid
die onze vliezen brak,
Jana Arns
Een mooie beschrijving van het empty nest syndrome. Ik kon dit niet los zien van de titel van jouw laatste bundel ‘Het is het huis dat niet alleen kan zijn.’ Wat doet een leeg huis met een moeder?
Astrid
Toen mijn jongste dochter alleen ging wonen heb ik het even moeilijk gehad maar niet lang. Vrij snel zag ik ook de voordelen. Mijn territorium werd groter. Ik had plots meer tijd en ruimte voor mezelf. En het huis was niet leeg. Mijn man woonde er ook nog.
Jana
Toen ik vertrok, heeft ze een feestje gebouwd! ;-) Even serieus. Ik schreef bovenstaand gedicht toen mijn dochter nog geen puber was. Ik heb het dus nog niet echt zelf meegemaakt. Al voel ik het wel gebeuren nu; dat losscheuren. En het voelt dubbel. Langs de ene kant ben ik blij met mijn herwonnen ‘vrijheid’, langs de andere kant voel ik me wel nog zeer jong om geen hulpbehoevend kind meer te hebben. ;-)
5 citaten over moeders en dochters. Je mag er 1 of 2 favorieten uit kiezen.
“If you can't go back to your mother's womb, you'd better learn to be a good fighter.”
― Anchee Min, Red Azalea
“I was always an unusual girl. My mother told me I had a chameleon soul, no moral compass pointing due north, no fixed personality; just an inner indecisiveness that was as wide and as wavering as the ocean.”
― Lana Del Rey
“The only love that I really believe in is a mother’s love for her children.”
― Karl Lagerfeld
“In a child's eyes, a mother is a goddess. She can be glorious or terrible, benevolent or filled with wrath, but she commands love either way. I am convinced that this is the greatest power in the universe.”
― N.K. Jemisin, The Hundred Thousand Kingdoms
“Being a mother is an attitude, not a biological relation.”
― Robert A. Heinlein, Have Space Suit—Will Travel
Jana
Als ik moet kiezen, ga ik voor Lana Del Rey. Er zitten geen normale vrouwen in onze familie. Daarmee is de kous al af. ;-)
Astrid
Citaat RED AZALEA. Zonder een moeder (schoot) moet je een leven lang vechten tegen een onverklaarbare treurnis.
Vanwaar kwam het idee om samen een bundel te schrijven? Wat mogen we in grote lijnen verwachten van jullie nieuwe bundel? In de lijn van wat vooraf ging? Wat ligt er nog voor de boeg?
Jana
Ik herinner me dat het voorstel van mij kwam om samen een duobundel te schrijven. Het kwam ook op het perfecte moment voor ons beiden. Sowieso (zoals elke zomer) vertrekken we weer met ons twee op reis. Onder het mom van er wat te schrijven. Meestal drinken we net iets teveel, vertel ik alles wat ik normaal niet aan een moeder hoor te zeggen en zijn we samen depri op de terugreis. Of er een literair vervolg komt is nog koffiedik kijken.
Astrid
In deze bundel gaan een moeder en dochter het troosteloze te lijf met o.m tragiek en humor. Doden spelen nog steeds een rol, spoken uit het verleden blijven aanwezig. Beklemmende poëzie van twee dichters in interactie.
interview Wim Vandeleene
