Twee tegenmachten

In gesprek met Charles Ducal

Over de waarheid uit een kindermond en het rode oosten

In het kader van het evenement Niets dan de Waarheid schreef Charles Ducal het gedicht Kindermond, dat je hier kan lezen. In het gedicht verzamelen de feiten zich tot een leger dat aan ronde tafels rapporten vreet en de toekomst berekent.

Hoe verhouden de feiten zich tot de waarheid, Charles?

Feiten zijn gegevens, waarheid is inzicht. Je kan op de hoogte zijn van alle noodzakelijke gegevens en toch niet doordrongen zijn van het inzicht dat de toestand alarmerend is en er niet getalmd mag worden. Wie het eigenbelang nog altijd laat voorgaan op het collectief ageren kent de feiten mogelijk beter dan Greta Thunberg, maar Greta leeft in de waarheid, en zij niet.

De klimaatconferentie vond recent plaats in Dubai, een stad die niet meteen bekend staat als een duurzaam voorbeeld. Wat verwacht jij van onze nabije en verdere toekomst? 

Er zijn twee tegenmachten die hoopgevend zijn tegen de krachten die de planeet om zeep aan het helpen zijn en helaas veel macht hebben. Ten eerste het groeiend verzet van duizenden actiegroepen, milieuorganisaties en andere protestbewegingen. De druk daarvan neemt toe. Ten tweede China, waar bijna anderhalf miljard mensen wonen en waar niet de economie de politiek domineert (zoals in de kapitalistische wereld), maar de politiek de economie. Dat geeft de mogelijkheid op korte termijn zeer opmerkelijke resultaten te boeken (zie de spectaculaire resultaten op het vlak van armoedebestrijding) en daar zijn ze ook echt werk van aan het maken (wat de China-bashing in onze pers ook moge beweren). Lees Carlos Martinez’ boek The East is still red – Chinese socialism in the 21th century, waarin de klimaatpolitiek van China gedetailleerd uit de doeken wordt gedaan.

De feiten groeien en worden zo meer zichtbaar. De vraag die je in de mond van een meisje legt, luidt 'hoe laat is het?' Optimisten geloven dat ons nog eeuwen rest om dit op te lossen. Voor doemdenkers is het al te laat. Hoe laat is het voor jou? 

Het is nooit te laat en het is altijd te laat. Het is bijzonder jammer dat er niet ingrijpender geageerd is tot dusver, de schade die daardoor wordt veroorzaakt en niet in de toekomst ligt, maar zich nu al volop manifesteert, is onomkeerbaar. Tegelijk is het niet te laat om nu dringende maatregelen te nemen zodat het niet nog veel erger wordt. Doen we niks en geven we het op, dan tekenen we voor dat laatste. Het zevende hoofdstuk in mijn boek Koude Oorlogsbuit gaat over de noodzaak van ‘system change’ (Naomi Klein), de rol die overheden zouden moeten spelen en de hoop dat wat beweegt aan de basis van de samenleving wereldwijd zo snel mogelijk politieke macht verwerft.  

Het meisje schreeuwt de wereld bij elkaar. Belichaamt zij de toekomst? De korte slotregel verwijst naar Greta Thunberg en de klimaatbeweging. Hoe sta je zelf tegenover activisme? 

Zij was een paar jaar geleden figuur van het jaar in Time. In tegenstelling tot dit jaar (Taylor Swift) een figuur die méér dan een steen heeft verlegd. Haar invloed op de klimaatbeweging kan niet onderschat worden. Zij is zeer rechtlijnig en consequent, zeer radicaal in haar visie op de toestand. En zij geeft niet op, laat zich niet inpakken. Zij is een voorbeeld voor de hele klimaatbeweging. 

Thomas Mann schreef:

Es ist schwer, es zugleich der Wahrheit und den Leuten recht zu machen.

― Thomas Mann

Het is moeilijk om tegelijk de waarheid en de mensen het naar de zin te maken.

Kan je je vinden in die uitspraak?

Ja, en nee. Op korte termijn heeft hij gelijk (eigenbelang en struisvogelpolitiek zijn nu eenmaal des mensen). Maar wat het klimaat betreft zal de mensheid de waarheid wel moeten omhelzen, op gevaar af zichzelf in niet te overziene moeilijkheden te brengen, de zwaksten het eerst, zoals we vandaag al zien. 

Hartelijk dank voor het gesprek

interview: Wim Vandeleene